Ουλίτιδα | Νόσος των ούλων
Α. Νόσοι των ούλων οφειλόμενες στην οδοντική μικροβιακή πλάκα.
Στην παλαιότερη αλλά και στην πιο πρόσφατη βιβλιογραφία, με τον όρο ουλίτις, οριζόταν και περιγραφόταν νόσος των ούλων, η οποία οφειλόταν αυστηρά και αποκλειστικά στην οδοντική μικροβιακή πλάκα. Κατ’ ανάλογο τρόπο εφαρμοζόταν πάντα μια και μόνο θεραπευτική αγωγή, η οποία αποσκοπούσε στην άρση του συγκεκριμένου τοπικού αιτιολογικού παράγοντα και μόνο.
Όμως η κλινική εμπειρία έδειξε ότι κάτι τέτοιο δεν ήταν πάντοτε αποτελεσματικό.
Έτσι το 1989, η American Academy of Periodontology επισήμανε ότι για τη εμφάνιση της ουλίτιδας πολλές φορές το αποκλειστικό αίτιο δεν είναι η οδοντική πλάκα. Με το σκεπτικό αυτό , προχώρησε σε μια νέα ταξινόμηση όπου η ουλίτις διακρίνεται σε 2 κατηγορίες. Η πρώτη είναι αυτή όπου η οδοντική πλάκα αποτελεί το βασικό αίτιο, ενώ η δεύτερη εκείνη όπου συνεργούν, συνυπάρχουν και συνδράμουν και άλλοι παράγοντες.
Ουλίτις οφειλόμενη αποκλειστικά στην οδοντική μικροβιακή πλάκα.
Αυτή η ουλίτις αποτελεί την πιο συνηθισμένη παθολογική κατάσταση των ούλων και είναι απόλυτα συνδεδεμένη με την αποτελεσματικότητα της στοματικής υγιεινής που εφαρμόζεται. Οφείλεται στην ύπαρξη μικροβίων στη ουλοδοντική σχισμή, η μικροβιακή χλωρίδα της οποίας παρουσιάζει σημαντικές διαφορές από εκείνη των υγιών ούλων. Κλινικά , η νόσος περιλαμβάνει σημεία και συμπτώματα τα οποία είναι δυνατόν να συνυπάρχουν σε διαφορετική αναλογία και ποικίλη βαρύτητα. Το ισχυρότερο κλινικό εύρημα της ουλίτιδας είναι η ύπαρξη αιμορραγικής αντίδρασης τόσο κατά την κλινική εξέταση, όσο και τη διάρκεια της στοματικής υγιεινής ή ακόμη και αυτόματα.
Εκτός από την αιμορραγία μπορούν να συνυπάρχουν μεταβολή του χρώματος των ούλων, μεταβολή στην ύφη τους και σημεία οιδήματος.
Σε πολλές περιπτώσεις αναφέρεται και η ύπαρξη πόνου, αλλαγή στη γεύση , κακοσμία κ.α.
Στο σημείο αυτό είναι ιδιαίτερο να τονιστεί ότι η περιοδοντίτις αποτελεί εξέλιξη της ουλίτιδας, δηλαδή επέκταση της φλεγμονής από τα ούλα στους υπόλοιπους περιοδοντικούς ιστούς. Πα’όλο που θεωρείται δεδομένο, δεν έχει ακόμη διευκρινιστεί με ακρίβεια το ποσοστό των ουλίτιδων που εξελίσσονται σε περιοδοντίτιδα. Έχει παρατηρηθεί ότι οι ουλίτιδες ακόμη και με την πλέον θορυβώδη κλινική εικόνα, αργούν να εξελιχτούν σε περιοδοντίτιδα.
Ουλίτιδες οφειλόμενες την οδοντική μικροβιακή πλάκα και επηρεαζόμενες από γενικούς παράγοντες.
Ουλίτιδες επηρεαζόμενες από το ενδοκρινικό σύστημα.
Οι ορμόνες του φύλου και ο σακχαρώδης διαβήτης , είναι οι δυο ευρύτερα μελετημένοι παράγοντες οι οποίοι επηρεάζουν τη κατάσταση των ούλων, υποβοηθώντας την εκδήλωση της ουλίτιδας. Οι ορμόνες του φύλου (γενετικές ορμόνες ) εμπλέκονται μέσω της αυξημένης παραγωγής στεροειδών κατά την εφηβεία, της έκκρισης οιστρογόνων και προγεστερόνης κατά την διάρκεια της εμμήνου ρύσεως και της αυξημένης ποσότητας στεροειδών ορμονών κατά τη διάρκεια της κυήσεως.
Στην κατηγορία των ουλίτιδων που επηρεάζονται από το ενδοκρινικό σύστημα υπάγεται και ο σακχαρώδης διαβήτης.
Ουλίτιδες επηρεαζόμενες από νοσήματα του αιμοποιητικού συστήματος.
Στην κατηγορία αυτή υπάγονται κυρίως οι μεταβολές που προκαλούνται στα ούλα από τις λευχαιμίες. Τα ούλα στις περιπτώσεις αυτές, έχουν ιδιαίτερα ερυθρό χρώμα, λεία η στιλπνή επιφάνεια και αιμορραγούν πολύ εύκολα.
Ουλίτιδες επηρεαζόμενες από φάρμακα.
Η χρήση από τον ασθενή διαφόρων χημικών σκευασμάτων, αλλά και η λήψη φαρμάκων, συμβάλει πολλές φορές στην εκδήλωση κλινικών μεταβολών στα ούλα. Οι μεταβολές αυτές χαρακτηρίζονται κυρίως από αύξηση του όγκου τους, αλλαγή της υφής, καθώς και εκδήλωση σημείων και συμπτωμάτων. Τα φάρμακα που προκαλούν τέτοιου είδους μεταβολές είναι :
Διφαινυλυδαντοΐνη ( αντιεπιληπτικό ), η κυκλοσπορίνη ( ανοσοκατασταλτικό ), η νιφεδιπίνη, η βεραπαμίλη και το βαλπροΐκο νάτριο. Μεταβολές προκαλούνται και από τη λήψη αντισυλληπτικών.
Ουλίτιδες επηρεαζόμενες από διατροφικούς παράγοντες.
Στην κατηγορία υπάγονται οι περιπτώσεις που η διατροφή αποκλίνει από το φυσιολογικό. Έλλειψη βιταμινών, ασβεστίου, αμινοξέων και πρωτεϊνών είναι πιθανόν να οδηγήσουν σε εκδήλωση συμπτωμάτων από τα ούλα.
Β. Νόσοι των ούλων μη οφειλόμενες στην οδοντική μικροβιακή πλάκα
Νόσοι των ούλων βακτηριακής , ιογενούς και μυκητιακής αιτιολογίας.
Κλινική εικόνα ουλίτιδας είναι δυνατόν να δώσουν συγκεκριμένα βακτήρια, τα οποία δεν αποτελούν μέρος της συνήθους οδοντικής πλάκας.
Τέτοια βακτήρια είναι οι ναΐσσεριες, το Treponema palladium, οι στρεπτόκοκκοι κ.α.
Η παρουσία ορισμένων ιών, οδηγεί στην εκδήλωση από τα ούλα σημείων τα οποία προσομοιάζουν με την ουλίτιδα, έχουν όμως διαφορετική αιτιοπαθογένεια, γι’αυτό και απαιτείται πολύ προσεκτική διαφορική διάγνωση. Κυρίως εμφανίζονται νόσοι συνδεόμενες με τον ιό του απλού έρπητα 1 και 2.
Νόσοι των ούλων γενετικής προέλευσης.
Στην κατηγορία αυτή υπάγεται η κληρονομική ινωμάτωση των ούλων.
Νόσοι των ούλων οφειλόμενες σε γενικά νοσήματα
Στην κατηγορία αυτή υπάγονται δερματολογικές παθήσεις οι οποίες χαρακτηρίζονται από εμφάνιση στα ούλα αποφλοιωτικών περιοχών, διαβρώσεων και έλκων. Πιο συνηθισμένη είναι ο ομαλός λειχήνας, το καλοήθες πεμφογοειδές, η κοινή πέμφιγα, το πολύμορφο ερύθημα και ο ερυθηματώδης λύκος.
Νόσοι των ούλων αλλεργικής αιτιολογίας.
Έχουν κατά καιρό ενοχοποιηθεί διάφορα υλικά επανορθωτικής οδοντιατρικής, οδοντόπαστες, στοματικά διαλύματα, τροφές και φάρμακα.
Νόσοι των ούλων τραυματικής αιτιολογίας ή οφειλόμενες στην παρουσία ξένου σώματος.
Αφορούν κυρίως τις περιπτώσεις όπου προκαλείται τραύμα στα ούλα εξαιτίας της επαφής τους με κάποιο μέσο, μηχανικό, θερμικό ή χημικό.
Πηγή: Κλινική Περιοδοντολογία Μαντζαβίνος, Βρότσος